با صنعت بیمه دریایی و بیمه کشتی بهتر آشنا شوید
این نوع بیمه قدیمی‌ترین نوع بیمه در سراسر جهان است و به نوعی همگان حمل و نقل دریایی را مبدع بیمه می‌دانند. تاریخ نگاران سابقه پیدایش بیمه فوق را به میانه قرون وسطی نسبت داده‌اند.
اصولا حمل و نقل دریایی در ابتدا به واسطه خطرات مختلفی نظیر طوفان، غرق شدن کشتی، تصادم کشتی، راهزنی و غارت دریایی، بسیار پر‌ریسک بوده که مسئولیت غرامت اینگونه حوادث مشخص نبود، با توجه به این شرایط صاحبان کالا و همچنین سازندگان و مالکان کشتی‌ها و شناورها در صدد راهی بودند تا این ریسک را به حداقل برسانند.
در این مسیر آنها ابتدا به فکر این افتادند قرار داد بیمه دریایی تنظیم کنند تا براساس آن زیان و خسارت احتمالی را بین چندین نفر تقسیم کنند. حتی افرادی غیر از مالک و صاحب بار در این ریسک شرکت کرده و در سود و زیان آن شریک می‌شدند.
بزرگترین شرکت بیمه دریایی جهان
امروزه شرکت لویدز به عنوان بزرگترین شرکت بیمه‌ای جهان به همراه 2500 شعبه خود در سراسر جهان فعالیت می‌کند و سالانه بیش از 250 میلیون دلار از کارمزد بیمه کشتی سود خالص دارد. لویدز علاوه بر بیمه کشتی، بدنه، خدمه و .... به حمایت از تجارت‌های نوظهور در میان خطرهای مختلف اعم از تروریسم و اعتصابات و شورش و ... نیز می‌پردازد، از سوی دیگر طرح‌هایی نظیر فضایی، ماهواره‌ای، خدمات اینترنتی و وسایل ارتباط جمعی و ... مورد حمایت بیمه لویدز قرار گرفته است.
انواع بیمه دریایی
· بیمه‌نامه دریایی زماندار
· بیمه‌نامه دریایی سفری
· بیمه‌نامه دریایی ترکیبی
بیمه‌نامه دریایی زماندار
به بیمه‌ای اطلاق می‌شود که در یک بازه زمانی مشخص اعتبار داشته و پس از آن منقضی می‌شود. بیمه‌های زماندار گاهی در محدوده خاصی اعتبار دارند. هر چد این بیمه‌ها زماندار هستند لکن چنانچه تغییر در مالکیت، پرچم و یا اجاره شناور روی می‌دهد، می‌تواند موجب ابطال بیمه نامه گردد.
بیمه‌نامه دریایی سفری
این نوع بیمه برای کرایه حمل کالا در یک سفر مورد استفاده قرار می‌گیرد و پس از آن باطل می‌شود و نیاز به تمدید دارد.
بیمه‌نامه دریایی ترکیبی
بیمه نامه‌های ترکیبی نوعی از بیمه است که هم زمان و هم سفر در آن مهم است. مثلا سفری که یک کشتی از یک بندر تا بندری دیگر در طول 100 روز می‌پیماید مورد بیمه قرار می‌گیرد.
در بیمه‌های دریایی 4 موضوع مورد توجه قرار می گیرد:
بیمه بار کشتی یا شناور- بیمه کرایه حمل و بیمه کرایه اجاره کشتی
· بار به اشیاء باارزشی اطلاق می‌شود که توسط کشتی حمل و موجب هزینه می‌شود.
· کشتی یا شناور عبارتست از وسیله ترابری در دریا که کالا یا افراد را جابجا می‌کند. ضمنا کشتی‌های در حال ساخت و یا تعمیر نیز می‌تواند مورد بیمه قرار گیرند.
· کرایه حمل بار : هر مالک کشتی به ازای باری که حمل می‌کند، هزینه‌ای را از صاحب بار طلب می‌نماید که این مبلغ می‌تواند تحت پوشش بیمه قرار گیرد
· بیمه اجاره کرایه کشتی: گاهی مواقع شناورها توسط افرادی برای مدت و یا زمان مشخصی اجاره شده و مبلغی بعنوان اجاره طبق قانون بیمه این حوزه قرارداد فی مابین مبادله می‌شود که ابن اجاره نامه نیز می‌توان تحت پوشش بیمه قرار گیرد.
در بیمه‌های حوزه دریا و کشتیرانی اغلب افرادی بعنوان کارگزار بیمه که نماینده رسمی شرکتهای بیمه‌ای می‌باشد و یا دلال بیمه، واسطه‌ای خواهد شد بین شرکت بیمه و بیمه‌گزار، این افراد در واقع با بازاریابی موجب فروش بیمه‌نامه می‌شوند.
در صنعت بیمه دریایی، کلمه‌ای که بسیار کار می‌رود بیمه اتکایی است.
همانطور که در ابتدا ذکر شد، این نوع بیمه‌ها بسیار پر ریسک و گران می‌باشند لذا بیمه‌گر اصلی بخشی از تعهدات خود را در واقع به بیمه‌گر دیگری محول کرده و او را به ازاء قدر سهمی که از بیمه متعهد شده است در منافع و یا خسارات شریک می‌نماید. در بیمه‌های اتکایی گاهی بیمه‌گر اصلی کل تعهدات خود را بیه بیمه‌گران دیگر محول می‌نماید.
بیمه کشتی به چند بخش تقسیم می‌شود؟
· بیمه بدنه و ماشین‌آلات کشتی
· بیمه کرایه بار کشتی
· بیمه حمایت و غرامت (بیمه شخص ثالث)
· بیمه جنگی
بیمه بدنه و ماشین‌آلات کشتی (بیمه H&M)
بدنه کشتی را در مقابل تصادم- طوفان و دیگر حوادث دریایی بیمه می‌نماید و چنانچه به آن آسیبی برسد، شرکت بیمه طبق قرارداد موظف به پرداخت خسارت می‌باشد.
همچنین در این بیمه تجهیزات کشتی نظیر جرثقیل‌ها، تجهیزات ناوبری، تجهیزات ایمنی،
بیمه‌نامه کرایه بار کشتی
در این نوع بیمه، بیمه‌گر، بیمه‌گزار را در اختلافات هزینه حمل بصورت ارائه مشاوره و انتصاب وکیل حمایت می‌نماید.
بیمه شخص ثالث کشتی با اعتصاب
چنانچه اعتصاب کارکنان بندر و با پرسنل کشتی موجب شود که در فعالیت کشتی مشکلی ایجاد شود و صاحب بار و یا کشتی خسارتی را متحمل شوند. شرکت بیمه‌گر موظف است خسارات را جبران کند.
بیمه‌نامه جنگی کشتی
شرکتهای بیمه همواره سعی می‌نمایند به نوعی از پوشش خسارات ناشی از حملات تروریستی و دزدی دریایی شانه خالی کنند. این نوع بیمه بطور اخص اینگونه مسائل را تحت پوشش قرار می‌دهد.
چه عواملی موجب می‌شود تا بیمه‌نامه دریایی کشتی منحل گردد؟
الف) چنانچه کشتی در طی مسیر به هر دلیل از مسیر اصلی و تعیین شده در بیمه‌نامه منحرف شود حتی اگر پس از مدتی به مسیر اصلی برگردد باز هم از لحظه انحراف بیمه‌نامه باطل است.
ب) تاخیر در سفر که مختص بیمه‌نامه‌های سفری است و چنانچه از زمان مشخص شده عدول شود، بیمه‌نامه باطل می‌گردد.
ج) تغییر در سفر: این نوع بیمه هم مربوط به بیمه‌های سفری است که اگر بیمه‌گزار به میل خود تصمیم به تغییر سفر بگیرد و نه اجبار، بیمه‌نامه باطل است.
تاثیر تحریم‌ها بر بیمه کشتی:
از تحریم بیمه‌های کشتی به عنوان بدترین و شدیدترین نوع فشار به یک کشور نام می‌برند. چرا که بیمه شخص ثالث کشتی‌ها که در صورت بروز حادثه وظیفه پرداخت غرامت به افراد و پاکسازی محیط را دارد بسیار گران و به مراتب بیشتر از هزینه بار و کشتی می‌باشد، بنابراین این نوع تحریم نه تنها ایران بلکه جامعه بین‌المللی را نیز تحت فشار قرار می‌دهد.
با خروج شرکتهای بزرگ بیمه از بازار ایران تقریبا هیچ شرکت ایرانی تحمل زیر پوشش قرار دادن سوپر نفتکش‌های ایران را ندارد. ضمن آنکه مدیران بنادر و یا صاحبان بانک‌هایی که کشتی‌های اقساطی در رهن آنهاست همواره در پی یک پوشش بیمه‌ای ممتاز بوده و بیمه هر شرکت را به راحتی نمی‌پذیرد. این موضوع کشورهای معاف از تحریم خرید نفتی ایران را نیز دچار مشکل کرده است.
کشور ژاپن پس از بحث و بررسی فراوان ما بین دولت و مالکان شناور به این نتیجه رسید که دولت کشتی حامل نفت ایران را بیمه نماید البته تا سقف 8 میلیارد دلار و در هر مرحله تنها یک نفتکش را بیمه نماید.
دولت چین پس از گفتگو‌های فراوان و از ترس اینکه مبادا بیمه نمود نفتکش‌های حامل نفت ایران بر روابط چین و آمریکا تاثیر منفی بگذارد و اعلام نمود که ایران با نفتکش‌های خود نفت را به بنادر چین برساند.
کشور هند نیز با تصویب قانونی اجازه داد تا نفتکش‌های ایرانی به تخلیه محموله خود در بنادر هند بپردازند. پیش از این در جهت حمایت از صنعت کشتیرانی هند کلیه واردات با شناورهای هندی حمل می‌شود.
در این میان تصمیم کره جنوبی از همه غیر منتظره‌تر بود. سئول که 10 درصد نفت مصرفی خود را از ایران وارد می‌کرد، اعلام نمود که حاضر نیست که پول مالیات دهندگان خود را در خطر بیمه نفتکش‌های حامل نفت ایران کند لذا اساسا خرید نفت از ایران را متوقف نمود.
حال باید دید عکس‌العمل ایران و شرکتهای بیمه‌ای ایرانی در قبال این مشکلات دریایی چیست و چنانچه خریداری برای نفت ایران پیدا شد چگونه می‌بایست نفتکش‌ها را تحت پوشش بیمه قرار داد.
بازارصنعت بیمه‌های حوزه دریا و کشتیرانی در سطح جهان با توجه به جابجایی روزانه 45 میلیارد دلار کالا از طریق دریا می‌توان بسیار سودآور باشد و کارآفرین می‌بایست به شرطی که زیرساخت‌ها آماده و روابط مناسبی مابین .کشورها ایجاد گردد